5. Postawy i gesty w liturgii.

Damian Śmigowski

Temat: Postawy i gesty w liturgii.
1. Postawy liturgiczne.
A. Postawa klęcząca – zwykle przyjmowana jest podczas modlitwy indywidualnej, ale ma też swoje miejsce w liturgii. Cechują ją zgięte kolana i złożone ręce. W ramach liturgii wyraża ona:
● uwielbienie Boga, adorację – dlatego podczas przeistoczenia wierni klęczą, a kapłan przyklęka po ukazaniu postaci eucharystycznych;
● pokutę – jest wyrazem skruchy;
● błaganie – często o przebaczenie i pomoc
B. Postawa stojąca – cechuje się wyprostowaniem głowy i ciała oraz złożeniem rąk na wysokości piersi (kiedy nie wykonuje się nimi innych gestów). Postawa stojąca jest wyrazem:
● szacunku dla Boga – dlatego jest przyjmowana przez większą część liturgii, która jest publicznym oddawaniem czci Bogu oraz w czasie czytania Ewangelii dla podkreślenia jej szczególnej rangi pośród innych fragmentów Słowa Bożego;
● radości z odkupienia – jako że dominuje ona w czasie sprawowania liturgii, należy uświadamiać sobie, że Msza św. jest szczególną okazją do wdzięczności Bogu za dar zbawienia;
● funkcji kapłańskiej – tak jak w świecie jak przyjmują ją osoby pośredniczące między stronami (np. adwokat, pełnomocnik), tak przyjmuje ją w czasie odmawiania modlitw i czytania Słowa Bożego kapłan, który jest pośrednikiem między Bogiem i Ludem;
● wolności dzieci Bożych – tak rozumieli ją Ojcowie Kościoła;
● gotowość do działania – jest wyrazem czuwania, a nie ospałości.
C. Postawa siedząca – jest wyrazem słuchania. Jako postawa przyjmowana celem odpoczynku sprzyja zamyśleniu – wyraża skupienie i sprzyja rozważaniu usłyszanego Słowa Bożego. Z tego względu jest postawą dominującą podczas mszalnej liturgii Słowa – w czasie czytań biblijnych (z wyjątkiem Ewangelii), śpiewu międzylekcyjnego, homilii.
D. Prostracja – (leżenie krzyżem lub padanie na twarz) jest wyrazem szczególnego uniżenia się wobec Boga (większego niż klęczenie) oraz jest wyrazem głębokiej modlitwy. Od bardzo dawna istniała ona jako wyraz pobożności prywatnej, a w liturgii ma:
● na rozpoczęcie wielkopiątkowej Liturgii Męki Pańskiej;
● podczas liturgii święceń kandydaci przyjmują ją podczas śpiewu litanii do Wszystkich Świętych.

2. Gesty liturgiczne.
A. Znak Krzyża – W czasie liturgii stosowane są dwa rodzaje znaków krzyża:
• Duży:
> na słowa: W imię Ojca i Syna…
> Na pokropienie wodą święconą, zastępuje akt pokuty
> W czasie błogosławieństwa końcowego

• Mały (potrójny):
> w czasie słów wypowiadanych przez diakona lub prezbitera „Słowa Ewangelii według świętego N.”
B. Złożenie rąk – Gdy nie czyni się innych gestów rękoma, należy mieć złożone ręce.
C. Przyklęknięcie – jest gestem, który wyraża nasze pragnienie oddania szczególnej czci Bogu. Oznacza ono uniżenie się człowieka i uznanie Boga za Pana. W czasie przyklękania, ani po jego wykonaniu nie należy czynić żadnych innych gestów. PRZYKĘKA SIĘ ZAWSZE NA PRAWE KOLANO!!! Jeżeli gest ten wykonuje więcej, niż jedna osoba należy robić to RÓWNO.
D. Bicie się w pierś – Jest to znak pokory skruchy i szczerego żalu za grzechy. Podczas wykonywania tego gestu wskazujemy na serce człowieka. Bycie w piersi następuje na słowa „Moja wina…” Gest ten wykonuje również ksiądz w trakcie I modlitwy eucharystycznej, na słowa „Również nam twoim grzesznym sługom…”
E. Ukłony:
• Pokłon- jest znakiem głębokiego szacunku, jak i znakiem pokuty, zwłaszcza, gdy ma on związek z prośbą o odpuszczenie grzechów
• Skłon głowy- skłaniamy głowę, kiedy przynosimy jakiś przedmiot liturgiczny kapłanowi np. podczas przygotowywania darów. Skłon głowy jest znakiem szacunku i uprzejmości skłaniamy głowę gdy wypowiadamy razem imiona Trzech Osób Trójcy Świętej.
F. Znak pokoju – przekazuje się przed śpiewem Baranku Boży. Przekazuje się go przez:
• Podanie dłoni
• Skłon głowy
• Pocałunek
G. Gest rozłożonych dłoni (Oranta) – Gest ten używany jest przez księży w czasie oracji (Modlitwy przed czytaniami, nad darami i po Komunii Świętej.), a także podczas śpiewania prefacji, podczas modlitwy eucharystycznej, a także w czasie Ojcze Nasz.
H. Nałożenie rąk – Gest przyzywający mocy Ducha Świętego. Występuje podczas:
• Bierzmowania
• Udzielania sakramentu święceń kapłańskich
• Chrztu świętego
• Namaszczenia chorych
I. Obmycie rąk – Symbol obmycia z wszelkich grzechów i niesprawiedliwości. Wykonuje go ksiądz po przygotowaniu darów ofiarnych. (Na słowa „Obmyj mnie Panie z mojej winy…”).